Osa pospolita - zagrożenia i zwalczanie
Rozpoczyna się okres letni i związku z tym coraz częściej spotykamy się z atakami os na ludzi: na piknikach, w ogródku lub na podwórku.
OSA POSPOLITA (VESPULA VULGARIS) ? inwazyjna, a zarazem niezbędna.
Pod koniec lata oraz wczesną jesienią osy pospolite potrafią być wyjątkowo nieznośne. Wszędzie ich pełno i ciężko się od nich odgonić. Nie zawsze jednak owady te są aż natrętne. W każdym roku następuje bowiem czas, kiedy są one naprawdę bardzo pożyteczne, ponieważ skutecznie ograniczają liczebność wielu innych szkodników. Warto zastanowić się - dlaczego raz osy nam pomagają, a innym razem mogą być dla nas wyjątkowo kłopotliwe? Zapraszamy do zapoznania się z poniższym artykułem, w którym postaramy się znaleźć odpowiedź na to pytanie, wskazując na użyteczność os oraz na zagrożenia, jakie niesie za sobą kontakt z tym owadem.
KIEDY OSY ATAKUJĄ ?
Osy są agresywne z natury ? szybko atakują każdego, kto stanie im na drodze. To szybkie wpadanie w gniew jest zapewne podyktowane faktem, że osa nie musi obawiać się utraty żądła i śmierci w sytuacji ataku na ofiarę. Każdy ruch w okolicach gniazda lub miejsca żerowania (osy pospolite zazwyczaj żerują w odległości 300-500 m od gniazda) owady te odbierają jako napaść i instynktownie zaczynają bronić gniazda, atakując tym samym potencjalną przyczynę ich poczucia zagrożenia. Można wskazać, że osy atakują, gdy ich gniazdo jest zagrożone lub niszczone (mogą zaatakować intruza całym rojem) albo gdy zostaną rozdrażnione gwałtownym ruchem ludzi lub zwierząt, zapachem (na przykład perfum lub kosmetyków) albo ciemnymi, czy też bardzo jaskrawymi barwami. Owady też atakują w czasie poszukiwania przez nie pożywienia.
KIEDY OSY SĄ UCIĄŻLIWE, A KIEDY SĄ POŻYTECZNE?
Osy są uciążliwe, ponieważ przenoszą na produkty żywnościowe drobnoustroje chorobotwórcze z miejsc, w których poprzednio żerowały (z odchodów, padliny czy wysypiska śmieci). Ponadto owady te, zdobywając drewno do budowy gniazda, często niszczą drewniane elementy budynków, ogrodzeń, a także mebli ogrodowych. Wybierają próchno ze starych drzew i obgryzają korę z młodych gałązek (sok roślinny dostarcza im białka), niszcząc drzewa ozdobne i owocowe.
Pamiętać jednak warto, że osy są również bardzo pożytecznymi insektami. Niszczą różne owady będące szkodnikami roślin, ponieważ karmią nimi swoje larwy. Ponadto, usuwają padlinę poprzez znoszenie do gniazda skrawków mięsa zebranych z martwych zwierząt. Należy także wskazać, że osy pospolite zapylają kwiaty różnych roślin (chociaż nie są tak skuteczne jak pszczoły).
ZAGROŻENIA, JAKIE NIESIE ZA SOBĄ UŻĄDLENIE
Osy pospolite uważane są za owady uciążliwe, a nawet niebezpieczne dla zdrowia, ponieważ łatwo staja sie agresywne i atakują ludzi, gdy w pobliżu znajdują sie słodycze lub owoce, które nieodparcie je przyciągają. Szczególnie latem, osy są prawdziwym utrapieniem w pomieszczeniach, gdzie przerabia lub sprzedaje sie żywność (np. kuchnie, piekarnie, ciastkarnie, kawiarnie, bary, restauracje, puby i sklepy spożywcze). Jak już wcześniej wspomniano, osy pospolite potrafią kłuć wielokrotnie, wstrzykując jad. Najczęściej żądlonym przez omawiane owady miejscem są kończyny górne i twarz. Ich użądlenia są bolesne, a w niektórych sytuacjach nawet groźne dla życia. Wahania reakcji organizmu ludzkiego na ich jad są ogromne i zależą m.in. od pochodzenia i ilości wstrzykiwanego jadu, od miejsca ukłucia oraz od indywidualnej wrażliwości organizmu człowieka. U ogromnej większości ludzi występuje tylko tak zwana reakcja miejscowa (lokalna). Objawia się ona odczuwaniem bólu i pieczeniem w miejscu użądlenia przez kilka lub kilkanaście minut, a po krótszym lub dłuższym czasie pojawieniem się opuchlizny, często obejmującej znaczną powierzchnię ciała wokół użądlonego miejsca. Opuchlizna może utrzymywać się przez kilka dni, po czym znika. Miejsce ukąszenia boli i puchnie, ponieważ tworzy się w nim odczyn zapalny. Gdy ból mija, skóra mocno swędzi. Warto wówczas zastosować maść hydrokortyzonową lub Oxykort. Jad osy zawiera substancje uczulające, powodujące rozpad czerwonych krwinek i działa drażniąco na zakończenia nerwów. Po ukąszeniu najlepiej stosować mokre, zimne okłady. Aby złagodzić skutki użądlenia i zapobiec dalszej infekcji u osób, które nie przejawiają reakcji alergicznych, z reguły wystarcza zimny kompres i antyseptyczna maść.
Podczas masowego ataku owadów ich użądlenia mogą być przyczyną omdleń, kłopotów z oddychaniem, wymiotów, biegunki i wysypki. Szczególnie, dzieci, które łatwo wpadają w panikę, często bywają ofiarą agresywnych os. U około 30% ludzi użądlonych mogą pojawić się objawy reakcji ogólnej, wskazujących na ich uczulenie na jad. Mężczyźni należą do częściej dotkniętych alergią i w populacji ludzi nadwrażliwych stanowią około 60%. W ekstremalnych przypadkach, nawet pojedyncze użądlenie jest w stanie spowodować tak zwany szok alergiczny (anafilaksje), który poważnie zagraża życiu użądlonej osoby. Najczęstszymi symptomami anafilaksji są omdlenie, drgawki, trudności z oddychaniem, swędząca wysypka, opuchlizna twarzy, wymioty, skurcze i bóle w okolicach podbrzusza. Jeżeli po użądleniu osy, pojawia sie tego rodzaju objawy, należy natychmiast wezwać pogotowie ratunkowe. Nadwrażliwość na jad owadów błonkoskrzydłych (w tym właśnie os pospolitych) wykazuje od pięciu do dziesięciu procent społeczeństwa. Osoby, które doznały wstrząsu anafilaktycznego kwalifikowane są na odczulanie. Polega ono na iniekcji roztworu zawierającego jad os i pszczół. Początkowo stężenie jest niewielkie. Gdy pacjent przyjmie największą dawkę, zaczyna się leczenie podtrzymujące, które trwa od trzech do pięciu lat. Celem odczulania jest przywrócenie prawidłowej pracy układu immunologicznego.
KIEDY OSA MOŻE ZABIĆ?
W takim wypadku opuchlizna jest dużo większa niż kilka centymetrów i w przypadku obrzęku uogólnionego, w tym obrzęku dróg oddechowych, pacjent się dusi. Osoby uczulone mogą liczyć na pomoc lekarzy w celu uzyskania informacji co robić przy użądleniu i jakie leki podać. Wskazówki mogą się różnić u różnych pacjentów.
Przypadek 2. - Kiedy osoba (zdrowa i nieuczulona) zostanie użądlona w język albo w gardło. Zwykle ma to miejsce przy przypadkowym spożyciu osy z pokarmem. Wtedy opuchlizna przypada akurat w rejonie gdzie obrzęk zatka drogi oddechowe (zwłaszcza przy ugryzieniu w głębi buzi, w tył, czyli w nasadę języka).Generalnie zdarza się to rzadko, jednak jeśli ofiara takiego użądlenia ma mieć szanse na przeżycie ? musi mieć poprawnie wykonaną tracheotomię. Jest to zabieg, który pozwala dostać się do tchawicy, rejonu gdzie droga oddechowa ma ścianki wzmocnione chrząstką, i obrzęk tak łatwo jej nie zamknie dzięki sztywnym chrząstkom.
OCHRONA PRZED UŻĄDLENIEM
Ochronę przed atakiem os pospolitych zapewnić może ludziom ich odpowiednie zachowanie. Mianowicie nie powinno się ubierać jaskrawych ubrań ani używać intensywnie pachnących kosmetyków, gdy planuje się czas w ogrodzie lub na tarasie. Gdy osa pojawi się w pobliżu, nie powinno się robić gwałtownych ruchów, by jej nie rozdrażnić. W domu bzykającego natręta można złapać, gdy siądzie na szybie (przy użyciu np. szklanki) i następnie wyprowadzić go za okno. Wybierając miejsce biwaku należy upewnić się, że w pobliżu nie ma żadnej pasieki. Poza tym wszelkie słodzone napoje, owoce i inne słodkości należy szczelnie zapakowywać, aby nie wabić os. Co oczywiste - w okresie letnim nie należy chodzić boso po trawie, siedzieć pod owocowym drzewem, a podnosząc z ziemi spadły owoc trzeba bacznie go obejrzeć.
ZWALCZANIE OS POSPOLITYCH
Jak zwalczać osy w mieszkaniu ?
W oknach pomieszczeń mieszkalnych dobrze jest założyć moskitiery. Osy można też wybić łapką na muchy, zachowując środki ostrożności. Utrzymywanie mieszkań, domów i pomieszczeń roboczych w czystości, usuwanie resztek jedzenia i odpadów organicznych, jak również przechowywanie pożywienia w zamkniętych pojemnikach ma podstawowe znacznie w zapobieganiu i ograniczaniu plagi os. Powszechnie wiadomo, ze osy pospolite używają osłoniętych miejsc w zabudowaniach do konstrukcji swoich gniazd, dlatego budynki powinny być w dobrym stanie, a wszystkie konieczne naprawy przeprowadzane na bieżąco. W pierwszej kolejności należy przed sezonem letnim uszczelnić wszelkie otwory, pęknięcia i inne ubytki w substancji budowlanej, które pozwalałyby osom dostać sie do wnętrza obiektu. Warto dodać, iż na rynku są dostępne skuteczne preparaty przeciw osom i innym owadom. Stosuje się je często do opryskiwania futryn okien i drzwi balkonowych, aby stworzyć barierę grodzącą osom drogę do wnętrza mieszkania. Ponadto można zaopatrzyć się także w odstraszacz ultradźwiękowy na osy, którego zasięg działania wynosi około 10m. Urządzenie to emituje niesłyszalne i nieszkodliwe dla człowieka oraz zwierząt domowych ultradźwięki, których osy nie znoszą i odlatują bądź muszą się wynieść. Warto jeszcze dodać, że dostępne są pułapki przeznaczone do odławiania os i innych uciążliwych dla ludzi owadów latających.
Usuwanie gniazd os pospolitych
Ważne, aby nie lekceważyć pojedynczych osobników szukających miejsca na gniazdo ? trzeba je zniszczyć, zanim założą kolonię. W przypadku gniazd os pospolitych, które to są zbudowane w ziemi, można zalać je gorącą wodą bądź opryskać odpowiednimi preparatami. Zwalczanie tą techniką wymaga jednak wyboru odpowiedniego momentu ? takiego, gdy owady są mało aktywne. Najlepiej wybrać wówczas chłodny poranek. W przypadku gniazd utworzonych w dziuplach lub na ścianach budynków można zastosować zadymianie (np. świecami dymnymi) lub opylać otoczenie preparatami owadobójczymi. Osy przylatujące do gniazda będą wnosić do niego trujący preparat.
Obowiązek usuwania owadzich gniazd spoczywa głównie na właścicielach nieruchomości, którzy to mają obowiązek zapewnić bezpieczne użytkowanie zlokalizowanych na niej budynków. Trzeba jednak pamiętać, że samodzielna próba usunięcia gniazda os jest bardzo niebezpieczna! Teoretycznie straż pożarna nigdy nie miała obowiązku usuwania gniazd czy kokonów os i szerszeni z wyjątkiem sytuacji, gdy zagrażają one dzieciom lub osobom ograniczonym ruchowo. Dotyczy to obecności gniazd w miejscach publicznych, ze szczególnym uwzględnieniem miejsc, w których przebywają dzieci (np. przedszkola, szkoły) lub osoby ograniczone ruchowo (np. szpitale, domy starców). Dlatego usuwanie gniazd os najlepiej pozostawić fachowcom.
Profesjonalna walka z owadami
Aby niepotrzebnie nie narażać sie na niebezpieczeństwo użądlenia lub skaleczenia, należy zatrudnić profesjonalny serwis zwalczający te szkodniki. Zawodowcy dysponują odpowiednim sprzętem i umiejętnościami, aby skutecznie usunąć plagę os bez ryzyka dla domowników. Nasza firma profesjonalnie zajmuje się zwalczaniem os pospolitych. Wykorzystujemy do tego sprawdzone preparaty do unieszkodliwiania tych owadów. Ponadto wykonujemy zabiegi usuwania gniazd. Dlatego też zachęcamy do skorzystania z usług firmy Insektpol w tym zakresie. Naszą skuteczność potwierdzają opinie klientów korzystających z usług zwalczania os.
CIEKAWOSTKI :
- Nie każdy wie, że osa jest pożyteczna. Osa karmi swoje larwy muchami, zatem tępi je w otoczeniu człowieka
- ?Agresje osy poznaje się po jej głowie. Im więcej, na niej czarnych punkcików, tym osa bardziej agresywna - wg dr Elizabeth Tibbetts z University of Michigan
- Gdy osa wyjmuje żądło, wydziela specyficzny zapach, który jest dla innych os "zaproszeniem" do ataku.
- Po śmierci osy istnieje możliwość jeszcze przez krótki czas użądlenia przez takiego owada.